اگر بیماری کلیوی و دیابت دارید، مهم است که مراقب مصرف قند و برخی مواد مغذی مانند سدیم و پتاسیم باشید. اقلام حاوی مقادیر زیادی مانند گوشت های فرآوری شده، آب میوه و سیب زمینی را محدود یا اجتناب کنید.
کلیه‌های شما در بسیاری از جنبه‌های سلامتی از جمله فیلتر کردن خون، حذف مواد زائد، تولید هورمون‌ها، تقویت استخوان‌ها و تنظیم تعادل مایعات و فشار خون نقش دارند. عوامل مختلف و شرایط سلامتی، از جمله دیابت، می تواند خطر ابتلا به بیماری کلیوی را افزایش دهد. سطوح بالای قند خون طولانی مدت ممکن است به رگ های خونی شما، از جمله رگ های موجود در کلیه ها نیز آسیب برساند.
در نتیجه، از هر ۳ بزرگسال مبتلا به دیابت، حدود ۱ نفر به بیماری کلیوی مبتلا هستند. دستورالعمل های غذایی برای بیماری کلیوی و دیابت بر اساس مرحله بیماری کلیوی متفاوت است، اما به طور کلی شامل نظارت بر مصرف قند، سدیم، پتاسیم و فسفر است. افراد مبتلا به بیماری کلیوی نیز باید مصرف پروتئین خود را کنترل کنند زیرا کلیه ها ممکن است در فیلتر کردن مواد زائد ناشی از متابولیسم پروتئین مشکل داشته باشند. با این حال، افراد مبتلا به مرحله نهایی بیماری کلیه ممکن است به پروتئین بیشتری نیاز داشته باشند. یک متخصص مراقبت های بهداشتی و یک متخصص تغذیه می تواند بسته به مرحله بیماری کلیوی شما در مورد نیازهای فردی شما به پروتئین و سایر مواد مغذی به شما توصیه کند. در اینجا ۵ ماده غذایی وجود دارد که در صورت ابتلا به بیماری کلیوی و دیابت باید آن ها را محدود کنید یا از آن ها اجتناب کنید.
۱. سدیم
غذاهای پر سدیم برای افراد مبتلا به بیماری کلیوی و دیابت ایده آل نیستند زیرا سدیم اضافی می تواند کلیه های شما را تحت فشار قرار دهد و منجر به فشار خون بالا و تجمع مایعات شود. از آنجایی که این محصولات معمولاً نمکی ، محتوای سدیم بالایی دارند و در صورت ابتلا به بیماری کلیوی و دیابت باید مصرف آن ها را محدود کنید. نمونه‌های دیگری از غذاهای فرآوری‌شده با سدیم بالا برای محدود کردن نودل‌های فوری، پیتزای منجمد، فست فود و وعده‌های غذایی منجمد هستند.
۲. فسفر
کلیه‌های سالم می‌توانند به راحتی فسفر اضافی را از خون شما خارج کنند، اما زمانی که شما مبتلا به بیماری کلیوی هستید اینطور نیست. داشتن سطح فسفر خون بالا برای مدت طولانی می تواند خطر بیماری قلبی شما را افزایش دهد، استخوان های شما را ضعیف کند و خطر مرگ زودرس را افزایش دهد. نوشابه های تیره رنگ حاوی فسفر هستند که برای جلوگیری از تغییر رنگ، افزایش ماندگاری و طعم دادن استفاده می شود. با این حال، آن ها حاوی نوع متفاوتی از فسفر هستند که به طور طبیعی در غذاها یافت می شود و این نوع فسفر راحت تر جذب خون شما می شود. لوبیا و عدس نیز دارای فسفر نسبتا بالایی هستند، اما اگر از آن ها لذت می برید، می توانید آن ها را به مقدار کم مصرف کنید. در واقع، برخی تحقیقات نشان می‌دهند که رژیم‌های غذایی مبتنی بر گیاه، که بیشتر به حبوبات، غلات کامل، آجیل و دانه‌ها برای پروتئین متکی هستند، ممکن است پیشرفت بیماری مزمن کلیوی (CKD) را کاهش دهند. علاوه بر این، جذب فسفر می تواند برای منابع مختلف غذایی متفاوت باشد. تنها ۴۰ تا ۵۰ درصد فسفر از منابع گیاهی جذب می شود، در حالی که این میزان از منابع حیوانی تا ۷۰ درصد است.
۳. پتاسیم
اگر بیماری کلیوی دارید، بدن شما نمی تواند پتاسیم را به درستی دفع کند و این می تواند منجر به افزایش سطح پتاسیم خون شود. اگر درمان نشود، می تواند باعث خستگی، ضعف عضلانی، مشکلات قلبی و حتی مرگ شود. اگر بیماری کلیوی دارید، پزشک ممکن است مصرف میوه های پر پتاسیم مانند موز، آووکادو، زردآلو، کیوی و پرتقال را محدود کند. بسیاری از انواع سبزیجات سبز رنگ مانند اسفناج، شاتوت و چغندر نیز حاوی مقادیر زیادی پتاسیم هستند و ممکن است نیاز به مصرف متعادل در رژیم غذایی مناسب برای کلیه داشته باشند. سیب زمینی و سیب زمینی شیرین نیز سرشار از پتاسیم هستند.
با این حال، می‌توان آن‌ها را خیس کرد یا آبکشی کرد تا محتوای پتاسیم آن ها به میزان قابل توجهی کاهش یابد. یک مطالعه نشان داد که خیساندن سیب زمینی پس از پختن، محتوای پتاسیم را تا ۷۰ درصد کاهش می دهد و در نتیجه سطح پتاسیم برای افراد مبتلا به بیماری کلیوی مناسب است.
۴. شکر اضافه شده و فرآوری شده
اگر بیماری کلیوی و دیابت دارید، بهتر است مصرف آب میوه و سایر نوشیدنی های شیرین شده با قند مانند نوشابه را محدود کنید. این نوشیدنی ها دارای قند افزوده بالایی هستند که می تواند باعث افزایش سریع قند خون شود. این نگران کننده است زیرا دیابت بر توانایی بدن شما برای جذب قند به درستی تأثیر می گذارد. بالا بودن سطح قند خون در یک دوره طولانی می تواند به اعصاب شما آسیب برساند، به کلیه های شما آسیب بیشتری وارد کند و خطر ابتلا به بیماری قلبی را افزایش دهد. سایر غذاهای سرشار از قند افزوده شامل محصولات پخته شده، آب نبات، کلوچه و دونات است.
غذاهای ایمن برای بیماری مزمن کلیوی
اگر بیماری کلیوی و دیابت دارید، بسیاری از غذاها می توانند در یک رژیم غذایی سالم و کامل قرار گیرند. به گفته مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری، موارد زیر چند نمونه از غذاها و نوشیدنی های مناسب برای افراد مبتلا به بیماری کلیوی و دیابت است:
• سبزیجات: بادمجان، شلغم، گل کلم، پیاز
• میوه ها: سیب، آلو، توت، گیلاس، انگور
• پروتئین ها: مرغ و ماهی بدون چربی، تخم مرغ، غذاهای دریایی کم سدیم
• کربوهیدرات ها: پاستا، نان ساندویچی، بیسکویت بدون نمک، نان سفید، نان شیرینی
• نوشیدنی ها: آب، چای شیرین نشده، نوشابه های رژیمی شفاف
یک پزشک یا متخصص تغذیه همچنین می‌تواند توصیه‌هایی برای غذاهای مغذی ارائه دهد که در برنامه غذایی شما گنجانده شود.
سوالات متداول
افراد مبتلا به دیابت و بیماری کلیوی از چه میوه هایی باید اجتناب کنند؟
اگر بیماری کلیوی دارید، ممکن است لازم باشد مصرف میوه های پر پتاسیم از جمله زردآلو، موز، طالبی و خرما را محدود کنید. میوه های خشک نیز اغلب سرشار از پتاسیم و کربوهیدرات هستند که در صورت مصرف زیاد می توانند سطح قند خون را افزایش دهند.
بهترین نان برای بیماری کلیوی و دیابت چیست؟
از آنجایی که نان های سبوس دار سرشار از فسفر هستند، افراد مبتلا به بیماری کلیوی و دیابت باید نان سفید را به جای آن انتخاب کنند.
چه چیزی باعث بدتر شدن کارکرد کلیه ها می شود؟
طبق گفته بنیاد ملی کلیه، خوردن مقادیر زیاد سدیم، قند و فسفر می تواند بر سلامت کلیه تأثیر منفی بگذارد. عدم تحرک بدنی، مصرف زیاد الکل و مصرف ناکافی آب نیز می تواند مضر باشد.
کلام آخر
اگر بیماری کلیوی و دیابت دارید، بهتر است مصرف قند اضافه شده و برخی مواد مغذی از جمله سدیم، پتاسیم و فسفر را تعدیل کنید. محدودیت های غذایی شما برای بیماری کلیوی و دیابت به مرحله بیماری کلیوی شما بستگی دارد. با این حال، محدود کردن این مواد مغذی بدون در نظر گرفتن می‌تواند مفید باشد و به شما امکان می‌دهد بیماری کلیوی را بهتر مدیریت کنید و احتمال بدتر شدن آن در طول زمان را کاهش دهید. مطمئن شوید که با یک متخصص مراقبت های بهداشتی و متخصص تغذیه کلیه برای توصیه های تخصصی بر اساس مرحله بیماری کلیوی خود صحبت کنید.